Отрывкі з кнігі
«Вандроўкі па Беларусі:
магічны даведнік
(другая рэдакцыя)» ч.2
«Вандроўкі па Беларусі:
магічны даведнік
(другая рэдакцыя)» ч.2
Пра аўтара:
Чынгіз Палятаеў — пісьменнік, рэдактар, перакладчык і лінгвіст. Нарадзіўся і вырас у Менску, зараз жыве і працуе ў Нямеччыне. У сваіх тэкстах звяртаецца да сымбалізму, лімінальнасьці прасторы і часу, фантастыкі, магічнага рэалізму.
Чынгіз Палятаеў — пісьменнік, рэдактар, перакладчык і лінгвіст. Нарадзіўся і вырас у Менску, зараз жыве і працуе ў Нямеччыне. У сваіх тэкстах звяртаецца да сымбалізму, лімінальнасьці прасторы і часу, фантастыкі, магічнага рэалізму.
Отрывкі з кнігі
«Вандроўкі па Беларусі:
магічны даведнік
(другая рэдакцыя)»
«Вандроўкі па Беларусі:
магічны даведнік
(другая рэдакцыя)»
... З главы “Камунікацыі”
“Ігра ў знакі” — гульня, в каторую вы можаце іграць вмесце з горадам. Вядома, што горад — таксама лічнасць, і ёсць разныя спосабы з ім абшчацца. Адзін з такіх спосабаў — “ігра ў знакі”. У кожным горадзе Беларусі яна пачынаецца адзінакава. Па-першае, найдзіце вуліцу ці раён, у каторым вы чуствуеце сябе па-асобеннаму, будта штосьці дакранаецца да вашай душы (падробнее пра віды і спосабы адчуваць у раздзеле “Энэргіі”). Закройце глаза і знову адкройце. Калі места выбрана верна, то без спецыяльных усілій вы увідзіце што-то, што пакажэцца вам знакам (напр. стрэлка, указацель, надпісь на доме, талпа людзей, ідушчых у адном напраўленіі). Еслі ўсё зроблена правільна, вы пачуствуеце, што горад уступіў з вамі ў ігру — то есць, вайшоў у дзіалог. Двігайцесь па указаніям первага знака, пака не встреціце следуюшчій. Шукайце знакі, пака горад не прыведзёт вас туда, куда хоча. Вы паймёце, кагда ваша дарога падайдзёт к канцу. Што канкрэтна будзет ждаць вас у паследняга знака — заранее сказаць нельзя, але гэта будзе то, што горад хоча сказаць іменна вам именна ў даннае врэмя. У “ігру” не рэкамендуецца гуляць часта. Глаўнае правіла — перад тым, как начынаць новы заход, абязацельна полнасцью разбярыцесь з тем, к чэму прывёл вас горад у прэдыдушчы раз. Ні адзін горад не любіт, кагда яго падаркі астаюцца без атвета, ілі кагда дело брасают на полпуці — так што пастарайцесь его не зліць.
Сушчествуют также і саўместныя ігры з горадам, калі замест аднаго іграка гуляюць адначасова мноства людзей. Гэта праісходзіт нечаста, збольшасці патаму, што бальшому калічэству людзей слажнее сабрацца ў адзіны арганізм. Для гульні і качэственнага абчшэнія з горадам трэба, штобы талпа, як адно цэлае, гарманічна настроілась на канкрэтную цэль. Но, хоць гэта праісходзіт не ўсегда, ўсё ж такі эта адно із есцественных састаяній обшчества. Как арганізм аднаго чалавека складываецца із множэства другіх жывых арганізмаў, как і любой горад есць рэзультат слажэнія асобных элементаў, так і Беларусь как цэльны арганізм е сумма ўсех атдзельных істот, жывушчых і працуючых разам. Врэмена, кагда мноства людзей гатовы аб’едзініцца і разам гуляць з горадам ці нават краінай, прыходзяць па сваім прыродным патэрнам, як волны. Адбываецца гэта прыблізна раз у чатыры гады.
Канешне, весці дыялог можна і з іншымі населённымі пунктамі, напр., вёскамі, пасёлкамі гарадскога ціпу і г. д. Спосабы разгавора з маленькімі мястамі мы апісываем аддзельна. Аднак, абраціце вніманіе на то, што ў размовах с маленькімі населённымі пунктамі нярэдка дзействуют індзівідуальные правіла — штобы безапасна пабеседаваць з такім местам (асобенна с вёскамі) часта неабходна заранее узнаць пра харакцер і звычкі местных духаў ці багоў. Мы касаемся этай цемы падробней ў гэтым жэ раздзеле, но прывесці можем только общіе данные. Лепш за ўсё спытайце аб местных духах у жыцелей таго населённага пункта, з каторым хаціце пагаварыць.
Сушчествуют также і саўместныя ігры з горадам, калі замест аднаго іграка гуляюць адначасова мноства людзей. Гэта праісходзіт нечаста, збольшасці патаму, што бальшому калічэству людзей слажнее сабрацца ў адзіны арганізм. Для гульні і качэственнага абчшэнія з горадам трэба, штобы талпа, як адно цэлае, гарманічна настроілась на канкрэтную цэль. Но, хоць гэта праісходзіт не ўсегда, ўсё ж такі эта адно із есцественных састаяній обшчества. Как арганізм аднаго чалавека складываецца із множэства другіх жывых арганізмаў, как і любой горад есць рэзультат слажэнія асобных элементаў, так і Беларусь как цэльны арганізм е сумма ўсех атдзельных істот, жывушчых і працуючых разам. Врэмена, кагда мноства людзей гатовы аб’едзініцца і разам гуляць з горадам ці нават краінай, прыходзяць па сваім прыродным патэрнам, як волны. Адбываецца гэта прыблізна раз у чатыры гады.
Канешне, весці дыялог можна і з іншымі населённымі пунктамі, напр., вёскамі, пасёлкамі гарадскога ціпу і г. д. Спосабы разгавора з маленькімі мястамі мы апісываем аддзельна. Аднак, абраціце вніманіе на то, што ў размовах с маленькімі населённымі пунктамі нярэдка дзействуют індзівідуальные правіла — штобы безапасна пабеседаваць з такім местам (асобенна с вёскамі) часта неабходна заранее узнаць пра харакцер і звычкі местных духаў ці багоў. Мы касаемся этай цемы падробней ў гэтым жэ раздзеле, но прывесці можем только общіе данные. Лепш за ўсё спытайце аб местных духах у жыцелей таго населённага пункта, з каторым хаціце пагаварыць.
… З раздзела “Навакольнае асяроддзе: суседзі”
Індустріалізація, урбанізація і меліарація — працэсы, якія затронулі не толькі чэлавеческае населеніе Беларусі, но і ўсех нашых суседзей. Духі і істоты точна так жэ, как і людзі, нярэдка вынуждзены прынімаць рэшэніе аб тым, ці заставацца ім ў роднай вёсцы, ці з’язджаць у горад. Таксама як і ў нас, іх выбар абуслоўлены самымі рознымі прычынамі: ад пабега із сваего дома праз небяспеку да поіска лепшага жыцця і новых мажлівасцей ў новам, бальшом месце.
Прыехав у горад, духі часцей за ўсё выбіраюць новае месца жыцельства па схожасці са старым. Так, баннікі паселяюцца ў басейнах, саунах ці гарадскіх банях, а лясные істоты — у бальшых парках. Род дзеяцельнасці істот тоже адапціруецца к новым условіям, прадалжая, аднака, сваю аснаўную лінію: напрыклад баган, дух рагатага ската, у горазде займаецца выхаваннем сабак ці катоў і абараняе улічные стаі. Як і у людзей, у нашых суседзяў е разніца ў псіхалогіі пакаленій: калі тым, хто прыехалі ў іншае месца ў взрослым возрасце, часта сложна полнасцью звыкнуць да новага жыцця, іх дзеці і ўнукі ужэ ашчушчают себя тутэйшымі. Аднак па сраўненію з намі, нашыя суседзі куда более успешна і эфектыўна перадают наступным пакаленьням знанія, обшчую памяць. Як рэзультат, іх дзеці ведаюць, і следавацельна, адчуваюць, як гэта — жыць у есцественнай срэдзе, ў дзікасці, і якія урокі дае гэта срэда абітанія. Адначасова яны добра адапціруют сваі дрэўніе знанія у новае, саўрэменнае жыццё.
Іх пракцікі ў рабоце і быту таксама балансіруют на стыке сахраненія дрэўніх традыцый з аднаго боку, і ізмененій пад ваздзействіем рэалій сучаснай жызні, з другога. Так, абыкнавенны хатні дамавой, каб выказаць людзям сваё недавольства, можа рабіць усё тое самае, што рабілі дамавые ў старадаўнія часы: хаваць вешчы, разліваць ваду, прыходзіць уначы пад відам страшнай жывёлы. Але зараз да гэтых дрэўніх як мір метадаў дабавілісь яшчэ і новыя варыянты: напрыклад, еслі чалавек ігнаруе ці не разумее пасыл дамавога, ён можа адправіць вам паведамленне на целефон ці пазваніць (трэба адзначыць, што ў случае званкоў дамавые не размаўляют славамі, а часцей за ўсё маўчат ілі іздают страшныя звукі, каб дабіцца сільнага эмацыянальнага эфекта; некаторые даследавання прэдпалагают, што дамавые проста не хацят “апускацца на уравень людзей” і ўжываць нашы метады камунікацыі — прім. рэд.). Значна часцей, чым з людзьмі, дамавые разгаварывают з дамашнімі жывёламі: катамі, сабакамі, птіцамі і крысамі. Тым не меньш, збольшасці дамавые не хацят крыўдзіць ці врэдзіць людзям, і ужыцца з німі абычна палучаецца, еслі падтрымліваць у хаце чыстату і парадак. Па матэрыялам класічнага ісследаванія Полацкага Г., 85 працэнтаў дамавых раззлуюцца на чалавека толькі ў случае зацяжнога глубокага бардака.
Прыехав у горад, духі часцей за ўсё выбіраюць новае месца жыцельства па схожасці са старым. Так, баннікі паселяюцца ў басейнах, саунах ці гарадскіх банях, а лясные істоты — у бальшых парках. Род дзеяцельнасці істот тоже адапціруецца к новым условіям, прадалжая, аднака, сваю аснаўную лінію: напрыклад баган, дух рагатага ската, у горазде займаецца выхаваннем сабак ці катоў і абараняе улічные стаі. Як і у людзей, у нашых суседзяў е разніца ў псіхалогіі пакаленій: калі тым, хто прыехалі ў іншае месца ў взрослым возрасце, часта сложна полнасцью звыкнуць да новага жыцця, іх дзеці і ўнукі ужэ ашчушчают себя тутэйшымі. Аднак па сраўненію з намі, нашыя суседзі куда более успешна і эфектыўна перадают наступным пакаленьням знанія, обшчую памяць. Як рэзультат, іх дзеці ведаюць, і следавацельна, адчуваюць, як гэта — жыць у есцественнай срэдзе, ў дзікасці, і якія урокі дае гэта срэда абітанія. Адначасова яны добра адапціруют сваі дрэўніе знанія у новае, саўрэменнае жыццё.
Іх пракцікі ў рабоце і быту таксама балансіруют на стыке сахраненія дрэўніх традыцый з аднаго боку, і ізмененій пад ваздзействіем рэалій сучаснай жызні, з другога. Так, абыкнавенны хатні дамавой, каб выказаць людзям сваё недавольства, можа рабіць усё тое самае, што рабілі дамавые ў старадаўнія часы: хаваць вешчы, разліваць ваду, прыходзіць уначы пад відам страшнай жывёлы. Але зараз да гэтых дрэўніх як мір метадаў дабавілісь яшчэ і новыя варыянты: напрыклад, еслі чалавек ігнаруе ці не разумее пасыл дамавога, ён можа адправіць вам паведамленне на целефон ці пазваніць (трэба адзначыць, што ў случае званкоў дамавые не размаўляют славамі, а часцей за ўсё маўчат ілі іздают страшныя звукі, каб дабіцца сільнага эмацыянальнага эфекта; некаторые даследавання прэдпалагают, што дамавые проста не хацят “апускацца на уравень людзей” і ўжываць нашы метады камунікацыі — прім. рэд.). Значна часцей, чым з людзьмі, дамавые разгаварывают з дамашнімі жывёламі: катамі, сабакамі, птіцамі і крысамі. Тым не меньш, збольшасці дамавые не хацят крыўдзіць ці врэдзіць людзям, і ужыцца з німі абычна палучаецца, еслі падтрымліваць у хаце чыстату і парадак. Па матэрыялам класічнага ісследаванія Полацкага Г., 85 працэнтаў дамавых раззлуюцца на чалавека толькі ў случае зацяжнога глубокага бардака.
...З падраздзела “Прастора”
Внімацельны чытацель, азнакоміўшыйся з началам главы “Адносіны прасторы і часу”, уже разумее, што час (мінулае, сучаснае, будучыня) — паняціе вельмі адноснае. Прасцейшэе таму падтверждзеніе — для нашага фізічэскага цела не існуе разнага часу, таму што цела перажывают усё ў настаяшчым. Прошчэ кажучы, еслі вы ўспамінаеце, как вас пахвалілі ілі абідзелі, вашэ цела будзе рэагіраваць так, будта гэта праісходзіт зараз. Нават падзеі чатырох- ці пяцігадавой даўнасці пры яркіх ўспамінах могут кранаць так жэ сільна, як ў той самы мамент.
Добра вядома, што прастора таксама нелінейна. Уявіць сабе шахматную даску: у кожнай фігуры есць свая структура хадоў, і вазможнасці іх агранічэны. Напрыклад, фігурам нельзя вяртацца назад. Пешка номер адзін, калі прайдзёт некалькі хадоў, ужэ не встрэціцца з пешкай номер два, якая асталась стаяць пазадзі. Но што, калі першая пешка захоча пагаварыць не проста з другой пешкай, а і з ферзём ці канём, каго на досцы ужэ няма, но па факту ён стаіць побач з нею? Для гэтага, па-першае, нужна дапусціць, што ў пешцы е агентнасць на тое, каб выбіраць свае хады самастойна. Ці мае яна свабоду двігацца так, як хочацца, і свабоду не двігацца воўсе?
Добра вядома, што прастора таксама нелінейна. Уявіць сабе шахматную даску: у кожнай фігуры есць свая структура хадоў, і вазможнасці іх агранічэны. Напрыклад, фігурам нельзя вяртацца назад. Пешка номер адзін, калі прайдзёт некалькі хадоў, ужэ не встрэціцца з пешкай номер два, якая асталась стаяць пазадзі. Но што, калі першая пешка захоча пагаварыць не проста з другой пешкай, а і з ферзём ці канём, каго на досцы ужэ няма, но па факту ён стаіць побач з нею? Для гэтага, па-першае, нужна дапусціць, што ў пешцы е агентнасць на тое, каб выбіраць свае хады самастойна. Ці мае яна свабоду двігацца так, як хочацца, і свабоду не двігацца воўсе?
